Wyszukaj informacje i uzupełnij wybrane pola.
Skorzystaj z własnej wiedzy, poszukaj w książkach lub w internecie.
Sprawdź, czy informacje już uzupełnione są poprawne.
Pamiętaj o podaniu źródeł.
Trzebinia, gmina Trzebinia, powiat chrzanowski, województwo małopolskie
Głowackiego 3 w dzielnicy Salwator
Salwatorianie (Towarzystwo Boskiego Zbawiciela) przybyli do Trzebini w 1903 r. Początkowo wynajmowali dom Jana Brzóski (obecnie nieistniejący), a w 1905 roku wznieśli (przy ulicy Głowackiego 3) własny budynek, w którym otwarli pierwsze na ziemiach polskich kolegium salwatoriańskie. Na parterze budynku mieściła się kaplica, a na piętrze mieszkania dla księży oraz (od 1906 roku, od zeszytu nr 2, na marzec i kwiecień) redakcja polskojęzycznego "Posłańca Salwatoryańskiego" (oryginalna pisownia), która została przeniesiona z Rzymu do Trzebini. W czasopiśmie „Posłaniec Salwatoryański” opisywano wygląd budynku w następujących słowach:
„Ludzie powiadają, że wygląda jak willa. I rzeczywiście wygląda jak willa z powodu wieżyczki na dachu, nieużytecznej zresztą, bo tak zrobionej, że głos dzwonka w niej zawieszonego wcale wyjść nie może. Cieszymy się atoli tą błogą nadzieją, że skoro tylko drobne (!) pieniądze będą zabierzemy się do budowy kościoła i postawimy wysoką wieżę, z której głos dzwonów rozlegał się będzie po całej okolicy. I dosięgnie granic Królestwa i Śląska – a wieżę obecną zostawimy jedynie dla ozdoby domu.”
Ściana frontowa budynku dawnego kolegium pozostała w stanie praktycznie niezmienionym od początków XX stulecia. Jednakże do tylnej ściany tego obiektu dobudowano - w latach 1938-1939 - gmach drukarni, który wkrótce po wyposażeniu w maszyny drukarskie został przejęty przez okupanta niemieckiego.
Miało to być zemstą za antyniemieckie artykuły, zamieszczane przed wojną w salwatoriańskiej prasie. Drukarnia przeszła pod zarząd państwowy, którego wykonawcą był tzw. niemiecki „powiernik”, czyli „Treuhander”. Przez ponad 3 lata Drukarnia „Salvator” pracowała na potrzeby okupanta, a pod koniec wojny jej wyposażenie wywieziono do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, a następnie w głąb Rzeszy. Jeden z katów oświęcimskich, jako motyw obrony, podkreślał swoją troskliwość o ewakuowane maszyny drukarskie, które "szczęśliwie dowiózł na miejsce".
Po ponownym otwarciu drukarni w 1946 roku, została ona ostatecznie upaństwowiona, orzeczeniem Ministra Przemysłu Lekkiego w 1950 roku. Obecnie w budynku drukarni (odzyskanym przez księży w 1996 roku) mieści się Dom Pielgrzyma.
Wbrew nadziejom o.o. salwatorianów i miejscowej społeczności, kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Boskiego Zbawiciela (zwany potocznie parafią Najświętszego Serca Jezusa) wznoszony był bardzo powoli, w latach 1910-1961 (w stylu neogotyckim), więc jego wystrój jest już współczesny. Od 31 stycznia 2013 roku, zgodnie z decyzją Watykanu, kościół salwatorianów ma prawo do używania zaszczytnego miana "bazyliki mniejszej".W przyklasztornym parku, otwartym dla spacerowiczów, znajduje się Grota Matki Bożej z Lourdes, wzniesiona w 1931 roku.
Bibliografia
1. Trzebińska Fatima, Józef Pyrek, Kraków 1994.
2. Salwatorianie w Polsce 1900-1975. Praca zbiorowa pod red. ks. Antoniego Kiełbasy SDS. Rzym-Kraków 1975.
3. Salwatoriański ośrodek wydawniczy w Trzebini 1906-1996, Jolanta Piskorz. Praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. Zbigniewa Żmigrodzkiego na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Katowice 2003 [maszynopis w MBP Trzebinia].
Przy Grocie Matki Bożej z Lourdes znajduje się kamień upamiętniający fakt odprawienia rekolekcji zamkniętych przez będącego wówczas zaraz po maturze Karola Wojtyłę (późniejszego papieża Jana Pawła II). Rekolekcje odbyły się w maju 1938 roku w Domu Rekolekcyjnym im. św. Józefa należącym do o.o. salwatorianów.
Na parterze Domu Pielgrzyma, dawnego budynku kolegium, funkcjonuje przyklasztorny sklepik z pamiątkami (wejście z boku, od strony kościoła). Oba te obiekty są otwierane podczas całonocnych nabożeństw fatimskich, odbywających się każdego roku od maja do października - w soboty, po 13 dniu danego miesiąca.
W klasztorze o.o. Salwatorianów były przechowywane przez okres niemieckiej okupacji trzebińskie sztandary harcerskie – hufców męskiego i żeńskiego – wykradzione uprzednio ze strychu magistratu w Trzebini. Ks. Andrzej Pawlaczyk ukrył je w ramie obrazu przedstawiającego św. Teresę od Dzieciątka Jezus. Przez całą okupację obraz ten wisiał nad jego łóżkiem. Podczas przeprowadzania rewizji gestapowcy zniszczyli wiszący na sąsiedniej ścianie obraz „Trzy pokolenia” (dziadek powstaniec, ojciec żołnierz, syn harcerz), lecz obraz św. Teresy nie zainteresował hitlerowców i ocalał – razem z zawartością ramy. Sztandary zwrócone po II wojnie światowej trzebińskim harcerzom trafiły ponownie do klasztoru o.o. Salwatorianów z początkiem 1950 roku. W tym okresie drużynowi otrzymali ustne polecenie, aby oddać do komendy hufca wszystkie sztandary celem zdeponowania ich na czas nieokreślony. Obawiając się (słusznie, jak się później okazało) o losy tego „depozytu”, czterech harcerzy – Franciszek Mazur, Eugeniusz Brożek, Grzegorz Mulka i Czesław Gwizdała – „uprowadziło” sztandary z budynku komendy hufca i przekazało je na przechowanie ks. ks. salwatorianom. Sztandary hufca trzebińskiego pozostawały ukryte w zakrystii kościoła salwatorianów aż do 14 września 1981 r. – kiedy to przekazał je prawowitym właścicielom ks. Florian Kosobudzki.
Bibliografia:
Salwatoriański ośrodek wydawniczy w Trzebini 1906-1996, Jolanta Piskorz. Praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. Zbigniewa Żmigrodzkiego na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Katowice 2003, s.27-28 [maszynopis w MBP Trzebinia].
Po obejrzeniu budynku dawnego kolegium salwatoriańskiego, warto wstąpić do kościoła (obecnie podniesionego do rangi Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej) na modlitwę przed cudowną figurą Matki Bożej (sprowadzoną z Fatimy w 1962 roku i ukoronowaną koronami papieskimi w 1997 r.). Miłośnicy historii powinni też zatrzymać się przed Kaplicą Matki Bożej Częstochowskiej – najstarszą kaplicą w kościele o.o. salwatorianów, pochodzącą z 1912 roku. Znajdujący się w tej kaplicy stół do sprawowania Najświętszej Ofiary wykonany jest z czarnego marmuru krzeszowickiego, zaś dwie boczne kolumny z białego marmuru karraryjskiego. Jego przednią część ozdabiają 3 obrazy wykonane techniką mozaikową. Pierwszy z nich – po lewej stronie – przedstawia widok Jasnej Góry, środkowy – herby Polski, Litwy i Rusi, zaś obraz po prawej stronie – śluby króla Jana Kazimierza (w okresie świąteczno-noworocznym mozaika ta jest niewidoczna, ponieważ przed Kaplicą Matki Bożej Częstochowskiej montowana jest szopka).
Wiesz, że obiekt wymaga opieki?
Zaalarmuj!
Archiwum Prowincjonalne Salwatorianów - Kraków, św. Jacka 16
Dysponujesz dokumentacją, którą możesz legalnie udostępnić innym?
Załącz pliki tutaj.
zgłoś alert