Polskie cmentarze wojenne w Iraku (Mosul, Kirkuk, Khanaqin, Habbaniya, Bagdad, Abu Ghar, Basrah)

niesprawdzony

zamknij

Oznaczenie stanu

Niesprawdzony
Dane wymagają sprawdzenia i uzupełnienia.

Zabytek dodany społecznościowo

Lokalizacja:

Irak, Mosul, Kirkuk, Khanaqin, Habbaniya, Bagdad, Abu Ghar, Basrah

Unnamed Road

zobacz

Data powstania: 1942

Mini-przewodnik

Opis

Ze względu na niewielką ilość informacji oraz dość znaczne zniszczenie wszystkie miejsca przedstawione zostały w jednym miejscu.

Na terenie Iraku można odnaleźć groby polskich żołnierzy, którzy zmarli tam w czasie ewakuacji armii gen. Andersa ze Związku Radzieckiego (1942-1943). Pochowane są tam także zmarłe osoby cywilne towarzyszące żołnierzom w ich wędrówce. Oprócz cmentarzy znajdują się też pojedyncze miejsca pochówku jednej lub kilku osób. Polskie mogiły znajdują się także na cmentarzach administrowanych przez organizację Commonwealth War Graves Commission. Polskich miejsc pamięci w Iraku może być nawet ok. 500. Poszukiwaniami, rejestracją i opieką nad tymi miejscami zajmuje się między innymi Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Bagdadzie (przy wsparciu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa). Z.Dunin-Wilczyński tak opisuje tę sytuację: Opuszczenie Iraku odbywało się etapami od czerwca do października 1943 r. Pozostały po nich groby. Doliczyłem się 694 pochowanych Polaków, ale na pewno to nie wszyscy. Wiele mogił jest zapomnianych, przysypanych piaskiem. Największy polski cmentarz znajduje się w Chanakir. Polskie groby są też w Bagdadzie, Basrze, Mosulu, Kirkuku, Habbanii.

Abu Ghar

Z.Dunin-Wilczyński: 90 km od Nasirii, w oazie Abu Ghar, natrafiłem koło brytyjskiego fortu na mogiłę czterech nieznanych żołnierzy. Wmurowane kamienie tworzyły napis "WP 1942". Niedaleko wystawała z ziemi szyna z polskim proporczykiem. r - informacja pochodzi z 1985 r. i nie wiadomo czy grób ten ocalał.

Khanaqin

Khanaqin i nieodległy Qizil Ribat były jednymi z głównych miejsc stacjonowania Armii Polskiej gen. Władysława Andersa na terenie Iraku. Utworzona tam również szpital polowy. Na tamtejszym cmentarzu zostało pochowanych 438 żołnierzy polskich oraz, w osobnej kwaterze, 98 żołnierzy hinduskich. Jego powierzchnia wynosiła kilka tysięcy metrów kwadratowych.Cmentarz został zniszczony całkowicie w czasie wojny iracko-irańskiej w latach 80. (znajdował się na terenie rafinerii) - pozostał tylko obelisk. Dla upamiętnienia pogrzebanych na Cmentarzu w Khanaqinwybudowano memoriał na terenie NorthGate Bagdad War Cementary, gdzie wyryto nazwiska wszystkich polskich żołnierzy spoczywających w Khanaqin.

Mosul

Zajmujący obszar dwóch hektarow położony był w północnej części miasta. Był ogrodzony - posiadal jedną bramę oraz kaplicę. Pośrodku znajdował się obelisk z wykutymi nazwami jednostek walczących w 1941 roku. Wg Zbigniewa Dunina-Wilczyńskiego, który przybywał tam na początku lat 80. ubiegłego stulecia, groby polskich żołnierzy armii gen. Władysława Andersa znajdowały się w głębi cmentarza, rozrzucone po całym obszarze - w żaden sposób nie wydzielone, wśród grobów innych poległych w latach 1941 - 1945. Z informacji Ambasady RP w Bagdadzie wynika, że w 1998 r. cmentarz ten wówczas już praktycznie nie istniał.

Kirkuk

Cmentarz położony był za miastem przy drodze do Irbilu. Ogrodzony zajmował powierzchnię 500 metrów kwadratowych. Pośrodku znajdował się krzyż wykonany z białego kamienia.

Według danych brytyjskich (CWGC) nie ma tam pochowanych Polaków. Jednak Z. Dunin-Wilczyński wspomina o trzech polskich mogiłach. Informacja o polskich grobach (dane imienne) potwierdzona jest przez Centralną Bibliotekę Wojskową.

Habbaniya

Cmentarz położony jest na terenie bazy irackich sił powietrznych i z tego względu dostęp do niego jest praktycznie niemożliwy. Na cmentarzu tym spoczywa dziesięciu polskich żołnierzy pochowanych w latach 1942 – 43.

Basrah

Cmentarz położony w centrum starego miasta. Obszar około hektara. Spoczywa tutaj 22. żołnierzy przybyłych tu w 1942 roku zmarłych w wyniku epidemii cholery. Zdaniem Ambasady RP w Bagdadzie (1998 r.) stan cmentarza jest zły.

Bagdad

NorthGateBagdad War Cemetry utworzony w 1917 roku szybko się powiekszyl w wyniku sprowadzania tam poleglych z innych cmentarzy bagdadzkich, z cmentarzy z Iraku północnego oraz z pól biewnych z Anatolii. W czasie drugiej wojny swiatowej pochowano tam zmarlychzołnierzy Wspólnoty Brytyjskiej ( w większości na choroby i w wyniku wypadków) a także sprowadzono mogiły z innych cmentarzy. Na cmentarzu są pochowani także żołnierze polscy (17?). Po zniszczeniu cmentarza żołnierzy polskich w Khanaqin na bagdadzkim cmentarzu zbudowano memoriał na którym wyryto nazwiska wszystkich polskich żołnierzy pochowanych na tym zniszczonym cmentarzu (438 nazwisk) oraz 104 żołnierzy Wspólnoty Brytyjskiej (Brytyjczyków, Hindusów, nowozelandczyków) oraz 4 żolnierzy arabskich (z Legionu Arabskiego).

Ze strony Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej w Bagdadzie pochodzi wiekszość zamieszczonych tutaj informacji. Informacje historyczne pochodzą z książki Zbigniewa Dunina – Wilczyńskiego "Pustynia i skorpiony. Wojsko Polskie w Iraku 1942 – 1943", Warszawa 1993 r. (fragmenty dostępne w internecie) oraz wspomnień o Henryku Lenatowiczu (dokument Rady Ochrony Pamięci Walk i Meczeństwa)

Ciekawostki, legendy, anegdoty

Podziel się z innymi legendą, anegdotą,
ciekawą historią związaną z zabytkiem.

pokaż przykład

Linki, źródła, powiązania

Polskie cmentarze wojenne w Iraku (Mosul, Kirkuk, Khanaqin, Habbaniya, Bagdad, Abu Ghar, Basrah)

www.bagdad.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_dwustr... - Polskie nekropolie w Iraku - Strona Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej w Bagdadzie - Dokumentacja obecności Polaków w Iraku. Dużo zdjęć nekropolii (2011 i 2014)
cowiemechanikolotnictwie.blogspot.com/2014_12_01_archive.h... - Tajemnica pewnego notesu - wspomnienia o Henryku Lenartowiczu - zesłańcu i żołnierzu Armi Polskiej na Wschodzie
"Pustynia i skorpiony. Wojsko polskie w Iraku 1942-1943" - Zbigniew Dunin-Wilczyński, Warszawa, 2012.

Aplikacje dla turysty dla zabytku

Stwórz aplikacje „Dodaj alert” dla tego zabytku:

<script type="text/javascript">
  (function(){
    function alertWidgetRelic77147 () {
      var s = document.createElement('script');
      s.type = 'text/javascript'; s.async = true;
      s.src = '//otwartezabytki.pl/widgets/add_alert.js?relic_id=77147';
      var x = document.getElementsByTagName('script')[0];
      x.parentNode.insertBefore(s, x);
    }
    if (window.attachEvent) {
      window.attachEvent('onload', alertWidgetRelic77147);
    } else {
      window.addEventListener('load', alertWidgetRelic77147, false);
    }
  })();
</script>
<div id='oz_add_alert_widget'></div>